Σχέση Μητέρας - Κόρης

Σχέση Μητέρας - Κόρης
Κείμενο Φίλης Swami

Ακόμη κι όταν θα’ χουμε αναλύσει και κατανοήσει τα πάντα σχετικά με την ανθρώπινη φύση, πάλι θα έχουν μείνει κάποια αναπάντητα ερωτήματα για τη γυναίκα. Είναι τα μυστικά που κληροδοτούνται αδιάκοπα από τη μία γυναίκα στην άλλη μέσα από το δεσμό της μητρότητας. Αυτό το περίπλοκο ον φαίνεται να κρατάει τον κόσμο στα χέρια του με την αισθητική του υπεροχή, την ορμονική του δύναμη, την αναπαραγωγική του εξουσία και την μακροβιότητά του. Γι’ αυτό και στην πορεία της ανθρωπότητας έχουμε συνηθίσει ν’ αποδίδουμε όλα τα μυστήρια και δεινά στις γυναίκες, ξεκινώντας από το προπατορικό  αμάρτημα και φτάνοντας ως τον προηγούμενο αιώνα, όταν η ψυχική νόσος ονομαζόταν υστερία (υστέρα= μήτρα στα αρχαία ελληνικά). Επιπλέον, η σχέση μάνας και κόρης είναι μια μυστικιστική, περίπλοκη σχέση μέσα και έξω από τα στερεότυπα, κόντρα στις θεωρίες της ψυχολογίας και πίσω από όλες τις βαθιές δομικές αλλαγές της κοινωνίας μας.

Για τη μητέρα, η κόρη είναι η συνέχειά της, η κληρονόμος των λαθών και των επιτευγμάτων της, η διαιώνιση της φυσικής υπεροχής και της κατάρας. Για την κόρη, η μητέρα είναι η αφοσιωμένη σκλάβα και η τυρρανική υπενθύμιση της μοίρας της. Το πρόβλημα με τις γυναίκες είναι ότι η καταπίεση αιώνων, που όπως όλοι γνωρίζουμε οφείλεται στο κόμπλεξ της πατρότητας, έχει πλήξει την αυτοεκτίμησή τους. Οι φόβοι, λοιπόν, των γυναικών δεν μεταδίδονται στους γιούς τους, που μεγαλώνουν συνήθως ως ατρόμητοι super ήρωες, αλλά στις κόρες τους που ανατρέφονται σύμφωνα με τα ελαττώματα ή τις αδυναμίες της μητέρας, είτε ως δούλες είτε ως επιθετικές αμαζόνες. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις, που είναι οι πιο συνήθεις, τα κορίτσια νιώθουν αδικημένα. Έχουν να σηκώσουν ένα υπαρξιακό βάρος που κανείς δεν προθυμοποιείται να μοιραστεί μαζί τους. Στη βρεφική και νηπιακή ηλικία εξασκούνται στην πειθαρχία και στην παραγωγικότητα καθώς, ως κοριτσάκια και πιο ικανά από τα αγόρια στις λεπτές κινήσεις των χεριών, διδάσκονται να διοχετεύουν την ενέργειά τους σε δημιουργικά παιχνίδια π.χ. ζωγραφική, μαγειρική κ.α. και σε παιχνίδια ρόλων όπως μαμά, νοικοκυρά κ.τ.λ. Μεγαλώνουν παρατηρώντας τη μαμά και τη σχέση με τον σύντροφό της και κοπιάρουν συμπεριφορές και αντιλήψεις. Στο τέλος της νηπιακής ηλικίας και στη φάση του Οιδιπόδειου, η κόρη “ερωτεύεται” τον μπαμπά, γίνεται αντίζηλος της μαμάς κι αφού αγωνιστεί για την καρδιά του και κουραστεί οπισθοχωρεί, αναγνωρίζει την υπεροχή του αντιπάλου και μπαίνει στη λανθάνουσα φάση κατά την οποία αγόρια και κορίτσια νιώθουν και συμπεριφέρονται σχεδόν με τον ίδιο τρόπο. Αυτή η φάση κρατάει ως την προεφηβεία.

Στην εφηβεία αρχίζει το δράμα. Το κορίτσι γίνεται σιγά σιγά γυναίκα. Αλλά ξέρει ήδη αρκετά για να μην ανυπομονεί γι’ αυτό και προσπαθεί μάταια να παραμείνει παιδί. Σε κάποιες παθολογικές περιπτώσεις η άρνηση του κοριτσιού να ενηλικιωθεί και να μπει στο ρόλο της γυναίκας μπορεί να πάρει και το δρόμο της νευρικής ανορεξίας(ανορεξία=αμηνόρροια=παιδί κι όχι γυναίκα). Οι γενναίες, που αποφασίζουν να προχωρήσουν, πάνε κόντρα στη μαμά που τόσο καιρό παρατηρούσαν, μιμούνταν και λάτρευαν. Αν η μαμά είναι υποχωρητική, γίνονται επιθετικές. Αν η μαμά είναι διεκδικητική γίνονται θύματα. Ο φόβος για τη μοίρα της γυναίκας τις κάνει επικριτικές κι απορριπτικές προς τη μαμά. Η σύγκρουση αυτή αλλάζει και τις δυο. Προετοιμάζει την κόρη για να σηκώσει το υπαρξιακό της βάρος με την ορμή και τη δύναμη της νεανικής επαναστατικότητας. Για να καταλάβετε τον φόβο για την ανάληψη του ρόλου, σκεφθείτε πόσο προσπαθούν τα κορίτσια να το καθυστερήσουν με σπουδές, έξαλλη ζωή, αλλαγή πολλών συντρόφων, μητρότητα της τελευταίας στιγμής. Η μητέρα, μέσα από την επανάσταση και αμφισβήτηση της κόρης της, αντιλαμβάνεται τα δικά της λάθη σαν κοιτάζοντας μέσα από έναν μεγενθυντικό καθρέφτη. Είτε αρπάζει την ευκαιρία ν’ αναθεωρήσει τη ζωή της, γιατί πρόοδος είναι η εξέλιξη κι εξέλιξη είναι η αλλαγή, είτε γαντζώνεται απ’ το παρόν με τεχνητά μέσα, βλέπε botox, lifting κ.τ.λ. Οι γυναίκες που δεν αγωνιούν για τα παιδιά τους και νιώθουν ότι έχουν κάνει το καθήκον τους αντέχουν την πραγματικότητα, αντέχουν να γεράσουν. Το άγχος του θανάτου που βίωσαν για πρώτη φορά στη γέννα, αλλά το ξεπέρασαν απασχολώντας τον εαυτό τους με την φροντίδα της οικογένειάς τους, επανέρχεται στο προσκήνιο. Η γυναίκα το αποδέχεται και, με την ελπίδα ότι η κόρη θα διαιωνίσει την κληρονομιά της, προσανατολίζεται στην προσφορά.

Η σχέση μάνας και κόρης επαναπροσδιορίζεται όταν η κόρη γίνεται μητέρα. Τότε αντιλαμβάνεται τον υπαρξιακό της προορισμό κι αποφασίζει τί θα κρατήσει και τί θα αφήσει από όσα της έδωσε η μαμά της. Προσοχή! Όχι σπάνια προσπαθώντας να διορθώσουμε ένα μερεμέτι αναγκαζόμαστε να γκρεμίσουμε τον τοίχο. Είναι λοιπόν πιο σωστό να επιζητούμε την αλλαγή ξεκινώντας από τον εαυτό μας. Μην διστάζετε μπροστά στην ψυχοθεραπεία! Αγαπήστε την αλλαγή. Η αλλαγή μας κρατάει ζωντανούς και κρατάει ζωντανές τις σχέσεις μας. Ο  κανόνας βέβαια είναι η κόρη να συνεχίζει την παράδοση της μαμάς της ως εξελιγμένο μοντέλο κι όχι ως κακή απομίμηση. Γι’ αυτό και πολλές γυναίκες σοκαρισμένες κάποια στιγμή ανακαλύπτουν πόσο κοντά έχει πέσει το μήλο απ’ τη μηλιά. Το μυστικό αυτής της σχέσης είναι η άνευ όρων αγάπη, μια αγάπη που δεν τελειώνει ποτέ, αλλά εξελίσσεται και διαιωνίζεται.