Ντυάνα - Dhyana

Ντυάνα - Dhyana

Σουάμι Σατυανάντα

Εκείνο που ζητούν οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο σήμερα είναι η πνευματική κάθαρση και όταν όλα τα άλλα έχουν ειπωθεί, η τελευταία λέξη απομένει: «τι πρέπει να κάνουμε;»

Πρέπει να ριχτούμε στην τέχνη και στην πράξη του διαλογισμού. Στη Γιόγκα, ο διαλογισμός είναι γνωστός σαν Ντυάνα Γιόγκα, αυτή είναι η τεχνική ορολογία που χρησιμοποιούν στις γραφές της Γιόγκα. Η λέξη διαλογισμός δεν αποδίδει ολόκληρη τη σημασία της Ντυάνα Γιόγκα.

Στις Σούτρας του Παταντζάλι, ο διαλογισμός ορίζεται ως «όταν ο νους μπορέσει να ξεπεράσει τη γνώση της γεύσης, του ήχου, της αφής, της μορφής, της οσμής και συγχρόνως όταν η συνειδητότητα λειτουργεί γύρω από ένα σημείο». Αυτός είναι ο τεχνικός, κλασικός ορισμός της Ντυάνα. Δεν είναι η λειτουργία της συγκέντρωσης, όταν προσπαθούμε να συγκεντρώσουμε ή να ενώσουμε τις διασκορπισμένες ενέργειες του νου μας. Αυτό δεν είναι Ντυάνα αλλά ο δρόμος προς τη Ντυάνα. Αυτό που κάνουμε στα μαθήματα Γιόγκα δεν είναι Ντυάνα.

Υπάρχουν τρία διακριτικά στάδια σ’ αυτή την πρακτική. 

Το πρώτο οδηγεί να αποσυρθούν οι αισθήσεις, το δεύτερο στη συγκέντρωση και το τελευταίο στο διαλογισμό, τη Ντυάνα. Δεν είναι ο νους αυτό με το οποίο πρέπει πρώτα να ασχοληθούμε, είναι οι αισθήσεις, η γνώση των πέντε αισθήσεων. Αν κλείσετε τα μάτια σας, αποκλείετε μόνο την αίσθηση της μορφής. Και τι γίνεται με τα αυτιά; Εξακολουθείτε ακόμη να ακούτε τόσους πολλούς ήχους. Για να σας δώσω ένα σαφές παράδειγμα, αν φαντασθείτε ένα μικρό σημείο και προσπαθήσετε να συγκεντρωθείτε σ’ αυτό, τι συμβαίνει; Οι αισθήσεις εξακολουθούν να φορτίζουν το νου καθόλη τη διάρκεια. Τα μηνύματα εξακολουθούν να έρχονται στον εγκέφαλο, ο οποίος έτσι παραμένει σε μια κατάσταση διεγέρσεως. Κατά την πρακτική της Ντυάνα Γιόγκα, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να κόψετε τους δρόμους που εφοδιάζουν και μεταφέρουν αισθήσεις στον εγκέφαλο συνεχώς, κατά την κατάσταση επαγρύπνησης, ύπνου και ονείρων. 

Αυτό είναι το πρώτο στάδιο της Ντυάνα Γιόγκα.

Στο δεύτερο στάδιο πρέπει να συγκεντρωθείτε σ’ ένα σημείο. Το σημείο μπορεί να είναι οτιδήποτε – ένας σταυρός, ο Γκούρου σας, ένας μαύρος σκύλος, ένα λουλούδι, ένα φως, ένα αστέρι. Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι το αντικείμενο για τον διαλογισμό που έχετε διαλέξει να είναι αποκλειστικά μια αυθόρμητη εκλογή του νου σας, έτσι ώστε να μην το κάνετε βεβιασμένα. Για παράδειγμα, εγώ βρίσκω εύκολο να συγκεντρώνομαι στη μορφή του Γκούρου μου, γιατί έζησα κοντά του δώδεκα χρόνια. Είναι δύσκολο για μένα να συγκεντρωθώ σε μια μορφή που δεν έχω δει. Δεν είναι η αγιότης του αντικειμένου που έχει σημασία όταν προσπαθείτε να συγκεντρωθείτε. Είναι η οικειότητα (η συγγένεια) με το αντικείμενο που έχει σημασία – πόσο κοντά το αισθάνεστε, πόσο αυθόρμητος είστε προς αυτό, πόσο περιεκτική και οικεία είναι η συγγένειά σας με το αντικείμενο αυτό. Αν δεν αισθάνεστε αυτά τα πράγματα, τότε θα βρείτε μεγάλη δυσκολία στη συγκέντρωση, ο νους σας θα διασκορπίζεται συνεχώς. Θα σας δώσω μια παραβολή.

Μια φορά ένα νεαρό κορίτσι ξεκίνησε να συναντήσει το φίλο της. Ήταν βαθιά απορροφημένη στο να τον θυμάται. Στο δρόμο που περνούσε, ένας μουσουλμάνος είχε στρώσει το χαλί του και έλεγε τις προσευχές του. Οι μουσουλμάνοι προσεύχονται πέντε φορές την ημέρα, οπουδήποτε κι αν βρίσκονται, ακόμη και στη μέση του δρόμου. Έτσι, είχε στρώσει το χαλί του και έλεγε τις προσευχές του. Αλλάχ, Αλλάχ, Αλλάχ. Το κορίτσι ήταν τόσο πολύ απορροφημένο στις σκέψεις του για τον αγαπημένο της, που πέρασε πάνω από το χαλί του μουσουλμάνου και συνέχισε το δρόμο της. Ο άνθρωπος που προσευχόταν την κοίταξε και είπε: «αλαζών, αναιδής, απολίτιστη». Μετά, ανίκανος να ελέγξει τον εαυτό του, σηκώθηκε από το χαλί του και άρχισε να της φωνάζει. Το κορίτσι εξακολουθούσε να περπατά και δεν απάντησε. Εκείνος έγινε έξαλλος και την ακολούθησε φωνάζοντας «Έι» και πάλι εκείνη δεν απάντησε. Τότε έτρεξε μπροστά της, της έκλεισε το δρόμο και φώναξε: «Γιατί πέρασες πάνω από το χαλί μου;» Το κορίτσι ξαφνιάστηκε και ρώτησε: «Ποιο χαλί; Τι εννοείτε;» Ο άνθρωπος είπε: «Εγώ προσευχόμουν και εσύ πέρασες πάνω από το χαλί μου, ανόσια, ελεεινή». Το κορίτσι δίστασε ένα λεπτό και μετά έδωσε μια πολύ αποκαλυπτική απάντηση: «Ήμουν τόσο απορροφημένη από τις σκέψεις μου για τον αγαπημένο μου που δεν είδα το χαλί σας. Πώς εσείς μπορέσατε να με δείτε να περνώ πάνω από το χαλί σας αν προσευχόσαστε στο Θεό;»

Το αντικείμενο που διαλέγετε για τη συγκέντρωση πρέπει να είναι σαν τον αγαπημένο του κοριτσιού, όχι εκείνον που λάτρευε ο άντρας (ο μουσουλμάνος). Εκεί είναι που οι περισσότεροι από εμάς κάνουν μεγάλο λάθος. Όλοι οι άγιοι από τους Ρίσι των Βεδδών ως το Βούδα, το Χριστό, τον Μοχάμεντ, μέχρι των σημερινών ακόμα, όλοι κρούουν την ίδια νότα – τη Μπάκτι Γιόγκα. 

Το αντικείμενο της συγκέντρωσής σας πρέπει να έχει σχέση με εσάς μέσω της καρδιάς σας, όχι μέσω της διάνοιας. Το μάντρα, που είναι αντικείμενο για πνευματική συγκέντρωση και η Θεότητα που είναι επίσης η βάση της συγκέντρωσης της διασκορπισμένης ενέργειας, πρέπει να είναι θέμα της καρδιάς περισσότερο παρά του μυαλού. Και τι είναι η καρδιά; Είναι μια αυθόρμητη αίσθηση εκλογής και επιλογής. Όταν θέλει κανείς να βγει έξω από το διανοητικό πεδίο πρέπει να εξασκήσει μεγαλύτερη δύναμη. Λίγη άσκηση με ένα μάντρα αφενός και με μια Θεότητα αφετέρου, δεν αρκεί. Μια μεγάλη αγία στην Ινδία ήταν η Μίραμπαϊ. Ήταν πριγκίπισσα και βασίλισσα και μετά έγινε Σουάμι και σαννυάσιν. Άφησε το βασίλειό της και αφιέρωση τη ζωή της στην πνευματική αναζήτηση, μέχρι που έφθασε στον τελικό προοράμε. Κάθε ινδός γνωρίζει τα τραγούδια της. Η Μίραμπαϊ λέει ότι όταν υπάρχει απέραντη αγάπη, δεν υπάρχει πλέον άσκηση – ο αγαπημένος μου βρίσκεται μέσα μου και έτσι δε χρειάζεται να πάω οπουδήποτε έξω από μένα.

Αυτός ο αυθορμητισμός της αφοσίωσης, αυτή η Μπάκτι Γιόγκα, είναι η μεσουράνηση και ο καθένας πρέπει να το θυμάται. Άν όντως θέλει κανείς να εξελιχθεί στην πνευματική ζωή, μόνο η Ράτζα Γιόγκα δεν αρκεί. Τρέφω απόλυτο σεβασμό προς όλα αυτά τα είδη γιατί τα διδάσκω. Δεν τα κριτικάρω, μόνο τονίζω τους περιορισμούς τους. Πρέπει να αφυπνίσετε τη μορφή της αφοσίωσης μέσα σας – και μη λέτε ότι δεν την έχετε. Αν δεν έχετε αυτή την ιδιότητα μέσα σας, τότε πώς μπορείτε να μισείτε και πώς μπορείτε να αγαπάτε; Πώς μπορείτε να κλαίτε και πώς μπορείτε να γελάτε; Η συγκίνηση, το πάθος, η προσήλωση, η γνώση και η αίσθηση της ευχαρίστησης και του πόνου, βασίζονται ή απορρέουν από αυτή την ιδιότητα που ονομάζεται μπάβα – διάθεση, μπάκτι, αφοσίωση. Αυτό είναι μια πολύ σημαντική υπόθεση που πρέπει τώρα να ζυγίσουμε στη ζωή μας. Ζούμε τη ζωής του χριστιανού αφοσιωμένοι στο Χριστό, το Θεό και την εκκλησία. Ζούμε τη ζωή του ινδουιστή, αφοσιωμένοι στον Ηindu ντάρμα, το ναό, το Ράμα, τον Κρίσνα κλπ. Με τον καιρό, όλοι αυτοί οι θρησκευτικοί τύποι, ακολούθησαν μια παράδοση παρακμής. Δεν υπάρχει τίποτα λάθος σ’ αυτούς, αλλά όλα έχουν εκφυλισθεί και φθαρεί και οι Γκούρου μας στον Ινδουισμό όπως και στο Χριστιανισμό απέτυχαν στο να εξηγήσουν πόσο η μπάκτι ή η αφοσίωση είναι τόσο στενά συνδεδεμένη με τις συγκινήσεις και τα πάθη της ζωής μας. Ακριβώς όπως ένας παθιασμένος άντρας αγαπά μια γυναίκα, έτσι πρέπει να προσεγγίσουμε τη Θεότητά μας, με την ίδια δύναμη, την ίδια παρόρμηση, την ίδια διάθεση και τον ίδιο αυθορμητισμό. Χρειάζεται να κάνει κανείς καμία προσπάθεια όταν αγαπά κάποιον; Όχι. Δεν είναι δύσκολο. Ίσως μερικές φορές χρειάζεται να ελέγχει κανείς τον εαυτό του!

Υπάρχει μια τεχνική μέσω της οποίας η μπάκτι γίνεται αυθόρμητη. Υπάρχει μια μέθοδος μέσω της οποίας αυτή η αδρανής αφοσίωση γίνεται πραγματικότητα στη «ζωή. 

Ο Ραμακρίσνα Παρμαχάνσα συνάντησε κάποτε ένα μαθητή και ταξίδευσαν μαζί σε μια μικρή βάρκα. Ο μαθητής τον ρώτησε: «Παραμαχάνσατζι, σε παρακαλώ, πες μου πώς αισθάνεται κανείς την αυθόρμητη αγάπη για το Θεό;» Ο Ραμακρίσνα θύμωσε, «Τι ανοησίες μου λες» του είπε και τον έριξε μέσα στο ποτάμι, λέγοντας στο βαρκάρη να προχωρήσει. Ο μαθητής δεν ήξερε να κολυμπά και ασθμαίνων, αγωνιζόταν και λαχταρούσε για τη ζωή του. Ο βαρκάρης τον έσωσε. Μετά από λίγη ώρα ο Ραμακρίσνα ρώτησε το μαθητή: «Πώς σου φάνηκε η εμπειρία;» Ο μαθητής είπε: «Υπήρχε μόνο μια σκέψη στο νου μου – πώς να επιζήσω». Αυτό χρειάζεται στο διαλογισμό, η ικανότητα του νου μας να συγκεντρώνεται σ’ ένα σημείο. Δε θα πρέπει να υπάρχει τίποτα άλλο στο νου μας, παρά μόνο ο Γκούρου μας, τίποτα άλλο εκτός από την πιστή μας Θεότητα. 

Και όμως, δεν υπάρχει. Γιατί; Διότι κάναμε Ντυάνα Γιόγκα χωρίς να αναπτύξουμε την αγάπη μας σε όλο της το βάθος. Διότι αυτή η πλευρά της ζωής μας, η Μπάκτι, έχει οδηγηθεί λάθος. Την σπαταλήσαμε. Και πού έχει πάει η Μπάκτι μας; Πήγε στο σινεμά και στην τηλεόραση, από τον ένα άντρα στον άλλο, από τη μια γυναίκα στην άλλη, από το ένα ρούχο στο άλλο. Σπαταλάμε αυτό το μεγάλο ανεκτίμητο διαμάντι της αιώνιας πραγματικότητας που κάθε ον έχει. Ο καθένας έχει μπάκτι και αυτό είναι κάτι που πρέπει να αναπτυχθεί. Γι αυτό εκείνος που ανάβει την κοιμισμένη μπάκτι μέσα στην προσωπικότητά σας, ο Γκούρου, έρχεται πρώτος στην πνευματική ζωή. Όταν αναπτυχθεί η μπάκτι, τότε η Ντυάνα Γιόγκα γίνεται αυθόρμητη. Κλείνετε τα μάτια σας και πράγματα αρχίζουν να συμβαίνουν.

Για να ξυπνήσει η μπάκτι, πρώτος είναι ο Γκούρου, μετά τα Κίρταν και τέλος το Σάτσανγκ. Το Σάτσανγκ είναι συναναστροφή, συγκέντρωση, συνεδρίαση, συνάντηση με ανθρώπους για να συζητήσουμε πράγματα γύρω από την πνευματική ζωή – όχι πολιτικά, κοινωνιολογία, οικονομικά, αισθηματικές ιστορίες, τον καιρό, τα ρούχα ή το φαγητό, αλλά την πνευματική ζωή. ΣΑΤ σημαίνει «θετικότητα, πραγματικότητα, πνευματικότητα». Σανγκ σημαίνει «ένωση, συνάντηση». Το Σάτσανγκ είναι πολύ σημαντικό.

Τέλος, κάποιος πρέπει να μας πει τις ιστορίες εκείνων των μεγάλων αγίων που είχαν το όραμα της υπέρτατης πραγματικότητας. Ο Λονγκφέλλοου, ο μεγάλος ποιητής, είπε ότι πρέπει να διαβάζουμε για τις ζωές των μεγάλων αγίων για να εξυψώσουμε τις δικές μας ζωές. Συνήθως, αν ποτέ τις διαβάσουμε, ο ινδουιστής διαβάζει μόνο για τους ινδουιστές αγίους και ένας χριστιανός για τους χριστιανούς αγίους. Αλλά ίσως όμως, εκείνοι δεν ήταν ούτε χριστιανοί ούτε ινδουιστές. Σε όλη την ιστορία, αυτοί οι άγιοι έχουν ζήσει μια μοναδικού είδους ζωή. Έχουν πειραματισθεί με ένα καινούριο σύστημα ζωής, με μια καινούργια συμπεριφορά, με ένα καινούργιο τρόπο σκέψης. Ήταν οι επαναστάτες της εποχής τους. Τους έχω διαβάσει σχεδόν όλους: τους ινδουιστές, τους χριστιανούς, τους Σούφι, τους μουσουλμάνους, τους εβραίους και έλληνες αγίους. Εάν διαβάσετε για τη ζωή τους, θα σας εμπνεύσουν. Η έμπνευσή τους θα αφυπνίσει τη μπάκτι. Έτσι πρέπει να αγωνιστούμε με την πνευματική μας συνειδητότητα.

Είναι επίσης, πολύ βασικό, να κάνει κανείς μια συστηματική πρακτική στο σπίτι. Όσοι από εσάς έχουν ήδη αρχίσει, θα πρέπει να τη συνεχίσουν. Όσοι είστε καινούριοι, να θυμόμαστε πως ότι έχουμε κάνει μέχρι τώρα στη ζωή μας δε μας έχει δώσει κέρδη. Ψάχνουμε μέσα στο σκοτάδι και ήρθε ο καιρός να ανοίξουμε τον εαυτό μας σ’ ένα καινούργιο τρόπο ζωής, που δεν εμποδίζει την εσωτερική ζωή, αλλά που ανοίγει την ευδαιμονία της εσωτερικής ζωής.

Ο Ραμακρίσνα Παραμαχάνσα έλεγε στους μαθητές του: «Προσέξτε. Η τροφή είναι απαραίτητη για το σώμα καθώς και ο ύπνος, διότι αυτό είναι το ντάρμα, αυτή είναι η ορμή του φυσικού σώματος. Αλλά έχετε αμελήσει τις ανάγκες του φυσικού πνευματικού σώματος». Αφιερώνοντας τον εαυτό σας στον πνευματικό σκοπό και ακολουθώντας αυτό το δρόμο με τη μεγαλύτερη ειλικρίνεια και εργατικότητα, θα γίνετε ο πλουσιότερος άνθρωπος πάνω στη γη. Τι χρησιμεύουν τα υλικά πλούτη αν δ μπορούν να σας προσφέρουν την ηρεμία του νου, τη γαλήνη, την ισορροπία και τη γνώση του εαυτού σας; Ακόμη κι αν είστε ένας συνηθισμένος άνθρωπος με λίγα μόνο δολάρια στην τσέπη σας, αν είστε ισορροπημένος, αν καταλαβαίνετε τον εαυτό σας και αν έχετε εμπιστοσύνη σ’ αυτό για το οποίο ζείτε, τότε δεν είστε μόνο ο πλουσιότερος άνθρωπος, είστε ο πρόεδρος όλων των εθνών. Είδατε στην ιστορία ότι ένας συνηθισμένος άνθρωπος όπως ο Χριστός, μπορούσε να γίνει ο βασιλιάς των βασιλιάδων. Τι ήταν ο Ραμακρίσνα; Ένας συνηθισμένος ιερέας. Τι ήταν ο Άγιος Φραγκίσκος; Όλοι οι άγιοι και οι σοφοί έχουν αντιληφθεί ότι τα πραγματικά πλούτη, η πραγματική ευπορία και η πραγματική περιουσία βρίσκονται μέσα στον εαυτό μας. 

Γι αυτό, πλάι πλάι με την εξωτερική ζωή που κάνατε μέχρι τώρα πρέπει να αναζητήσετε και να ακολουθήσετε επιμελώς τον εσωτερικό δρόμο της Ντυάνα Γιόγκα.

Απευθύνθηκε από τον Σουάμι Σατυανάντα Σαρασουάτι κατά το Παγκόσμιο Συνέδριο Γιόγκα που έγινε στο Σατυανάντα Άσραμ, στο Mangrove Mountain της Αυστραλίας, τον Οκτώβριο 1978